بررسی فشار خون بالا در طب سنتی قسمت اول

پرفشاری خون؛ نبرد پیروزمندانه با قاتل خاموش!

مقدّمه

«پرفشاری خون» یا همان فشار خون بالا، که دراین مقاله به عادت عامه مردم، اغلب از آن به عنوان«فشار خون» یاد خواهیم کرد از مشکلات مهمّ طبّی زندگی مدرن است؛ مشکلی که هم تعداد افراد درگیر با آن بسیار زیادند(و روز به روز هم زیادتر می شوند تا آنجا که گفته می شود که از هر 3 فرد بزرگسال 1 نفر مبتلا به پر فشاری خون می باشد)؛ هم مدت زمان درمان آن در طبّ جدید بسیار طولانی است(از هنگام تشخیص تا آخر عمر!)؛ و هم عوارض آن بسیار گسترده و خطرناک است؛ امّا با این حال باز هم مجبورم که همین ابتدای کار این یادآوری تکراری را عنوان کنم که فشار خون درمان می شود، به راحتی درمان می شود و برای همیشه هم درمان می شود.

تعریف پر فشاری خون

به زبان ساده، برای اینکه خون در رگها جاری شود و مواد غذایی را به اعضای مختلف بدن برساند نیاز به نیرویی دارد که این نیرو فشار خون نام دارد و قلب آن را تولید می کند. به عبارت دقیق تر، قلب، خون را به داخل سرخرگها پمپاژ می کند؛ سرخرگها به مانند هر لوله دیگری در مقابل جریان عبوری از خود مقاومت نشان می دهند؛ بنابراین قلب باید خون را با فشار به داخل سرخرگها براند تا بتواند بر این مقاومت غلبه کرده و راه عبور خود را باز کند. این فشار تولید شده از سوی قلب، فشار خون نامیده می شود.

فشار خون حدّاکثر(ماکزیموم)، فشار خون حدّاقل(مینیموم)

چون ماهیت کار قلب به صورت ضربانی است، بنابراین فشار خون ایجاد شده هم نوسان خواهد داشت. در لحظه اولی که خون از قلب به داخل سرخرگها پمپاژ میشود این فشار در حدّاکثر میزان خود است. این فشار به تدریج تا شروع ضربان بعدی افت می کند و به پایین ترین سطح(قبل از ایجاد فشار پمپاژ بعدی) می رسد. فشار اول که بیشترین میزان فشار خون است به فشار حدّاکثر (Maximum) یا سیستولیک و فشار آخر که کمترین میزان فشار خون است به فشار حدّاقل(Minimum) یا دیاستولیک معروف است. در واقع اگر مثلاً می گوییم فشار خون فلانی 12 روی 8 است؛ عدد 12، فشار حدّاکثر(به قول عامّه مردم فشار بالا) و عدد 8، فشار حدّاقل(به قول عامه مردم فشار پایین) است. اعدادی مثل این اعداد که عموم مردم از آن استفاده می کنند بر حسب سانتی متر جیوه هستند ولی در بحث های علمی، واحد سنجش فشار خون، میلیمتر جیوه است. یعنی فشار 12 روی 8 به زبان علمی می شود 120 میلیمتر جیوه فشار حدّاکثر و 80 میلیمتر جیوه فشار حداقل.

برای اینکه خون به خوبی به تمام نقاط بدن برسد باید فشار خون، میزان مناسبی داشته باشد. اگر این فشار کمتر از حدّ لازم باشد خونرسانی به خوبی انجام نمی شود و فرد دچار علایم افت فشار(مثل سرگیجه، سبکی سر، غش کردن و …) خواهد شد و اگر فشار خون هم بیشتر از حد باشد، این فشار بیش از حد به تدریج باعث فرسودگی سیستم قلب و عروق خواهد شد.

تعریف عملی فشار خون بالا

اگر بخواهیم به زبانی کاملا ساده پرفشاری خون را بعریف کنیم معمولا هنگامی بحث پرفشاری خون بالا برای یک فرد مطرح می شود که فشار خون وی در چند نوبت ارزیابی از 90/140 (14 روی 9) بیشتر باشد.

تقسیم بندی فشار خون

1- فشار خون مطلوب: فشار ماکزیموم کمتر از 120 میلیمتر جیوه و فشار مینیموم کمتر از 80 میلیمتر جیوه.

2- فشار خون طبیعی: فشار ماکزیموم کمتر از 130 میلیمتر جیوه و فشار مینیموم کمتر از 85 میلیمتر جیوه.

3- فشار خون کمی بالاتر از طبیعی: فشار ماکزیموم بین 130 تا 140 میلیمتر جیوه یا فشار مینیموم بین 85 تا 90 میلیمتر جیوه.

4- فشار خون بالا: فشار ماکزیموم 140 میلیمتر جیوه و بیشتر یا فشار مینیموم 90 میلیمتر جیوه و بیشتر.

تذکّر: این اعداد در افراد مختلف و بر اساس شرایط سنی، تغذیه ای، روانی و خصوصیات ژنتیکی و فردی می توانند متفاوت باشند.

علایم پرفشاری خون

پر فشاری خون درواقع یک «قاتل تدریجی و آرام» است و بسیاری از افراد، از ابتلای خودشان به این عارضه آگاه نیستند. متاسفانه اکثر موارد پرفشاری خون بدون علامت واضحی هستند و سایر موارد هم معمولا دارای علایم غیر اختصاصی هستند. سردرد به ویژه سردرد پشت سر و سنگینی سر از شایع ترین علایم هستند. همچنین می توان به علایمی مثل درد قفسه سینه، سرگیجه، وزوز گوش، ضربان نامنظم قلب، خونریزی از بینی، خستگی زودرس، تاری دید و … اشاره کرد. به هر حال، توجّه به علایمی از این دست شاید نتواند کمک چندانی به تشخیص و درمان فشار خون کند.

عوارض پرفشاری خون

درک علت ایجاد عوارض پرفشاری خون ساده است. طبیعی است که وقتی فشار خون زیاد شود، فشار وارد به دیواره رگ ها و قلب هم بیشتر می شود و روند فرسوده شدن آنها سرعت می گیرد. تمام عوارض بعدی فشار خون بالا ناشی از همین استهلاک تسریع شده قلب و عروق است. مثلا:

1- با ایجاد فرسودگی در دیواره رگ ها، امکان ایجاد لخته های سرخرگی افزایش می یابد که مهمترین نتیجه آن سکته های مغزی یا قلبی است.

2- پاره شدن جداره عروق و خونریزی های داخلی به ویژه در فشار خون های بالا هم به همین دلیل است.

3- گشاد شدن موضعی سرخرگها یا گشاد شدن قلب در طولانی مدت ممکن است به وجود بیاید.

4- نارسایی‌ کلیه، آسیب های چشمی و عوارضی از این دست هم به همان دلیل ذکر شده ایجاد می شوند.

شرایط گرفتن فشار خون

یکی از تاسف آورترین اتفاقات که به طور روزمره در مطب ها و درمانگاه ها تکرار می شود آن است که بدون رعایت شرایط علمی، فشار خون بیمار گرفته می شود و به راحتی به او گفته می شود که مبتلا به فشار خون است و او را تا آخر عمر وارد دنیای پراسترس درمان فشار خون می کنند. در واقع بسیاری از افرادی که حتی سالهاست تحت درمان فشار خون هستند را کسانی تشکیل می دهند که اصلاً از ابتدا دچار این بیماری نبوده اند و به جهت عدم رعایت شرایط گرفتن فشار خون، تهمت ناروای ابتلا به این بیماری را به جان خریده اند. بنابراین بهتر است قبل از ادامه بحث مروری بر شرایط گرفتن فشار خون داشته باشیم. این شرایط به این شرح است:

– به هنگام اندازه گیری فشار خون، فرد باید به لحاظ روحی در آرامش کامل باشد. هرگونه استرس و اضطراب می تواند بر فشار خون او تاثیر بگذارد.

– هرگونه استرس جسمی به خصوص درد(حتی در حد درد ناشی از تزریق یک آمپول) هم بر فشار خون تاثیر می گذارد. بنابراین مثلاً اگر کسی سردرد داشت و فشار خون او بالا بود نباید بلافاصله نتیجه گرفت که سردرد، ناشی از فشار خون است؛ به عکس ممکن است فشار خون او بر اثر درد بالا رفته باشد.

– لباس بیمار باید گشاد و راحت باشد. اگر لباس بیمار تنگ است و هنگام بالا زدن لباس از روی بازو به بازو فشار می آورد بهتر است بیمار لباس خود را در بیاورد. آستین تنگ باعث اعمال فشار روی سرخرگ بازویی شده و در نتیجه به طور کاذب فشار خون پایین تر از آنچه هست خوانده می شود.

– بیمار نباید به هنگام گرفتن فشار خون حرف بزند. پزشک نیز باید از گفتگوهای مهیج و شوخی با فردی که فشار خون او اندازه گیری میشود، خودداری کند.

– چون هر گونه فعالیتی باعث افزایش ضربان قلب می شود؛ بهتر است فرد چند دقیقه(15دقیقه) پیش از اندازه گیری فشار خون در حالت نشسته استراحت کند و از حداقل نیم ساعت قبل از آن نباید فعالیت شدید بدنی داشته باشد.

– معده بیمار نباید خیلی پر باشد؛ گرسنه بودن او نیز بر میزان دقیق فشار خون تاثیر می گذارد. مثانه پر و یا نیاز به دفع مدفوع هم باید قبل از اندازه گیری فشار خون پاسخ مناسب را دریافت کنند.

– بیمار حداقل از یک ساعت قبل از گرفتن فشار خون نباید چای، قهوه و سایر نوشیدنی های کافیین دار، سیگار، قلیان و مانند آن استفاده کرده باشد چرا که اینها باعث بالا رفتن فشار خون می شوند. خوردن و نوشیدن خوراکی های بسیار گرم یا سرد، استحمام(به ویژه با آب خیلی سرد یا خیلی گرم) اگر با فاصله نزدیکی از گرفتن فشار خون انجام شوند ارزیابی را متاثر خواهند کرد.

– بلافاصله پس از برخواستن از خواب اقدام به گرفتن فشار خون نکنید و حداقل یک ساعت بین این دو کار فاصله بیاندازید. با توجه به اینکه در ساعات مختلف شبانه روز، فشار خون نوسان مختصری دارد لذا بهتر است اندازه گیری فشار خون در ساعات مختلف شبانه روز تکرار شود.

– اتاق معاینه باید ساکت، آرام و دارای دمای مناسب باشد. حرارت محیط باید متعادل باشد. گرما یا سرمای زیاد، فشار خون بیمار را دچار نوسان می کنند. حتی سایر عواملی که باعث ناراحتی بیمار می شوند(مثل نورهای تند محیط یا سر و صدای بیش از حد و …) می توانند ارزیابی را دچار خطا کنند.

– بهترین حالت برای گرفتن فشار خون، حالت خوابیده و بعد از آن حالت نشسته است. گرفتن فشار خون در حالت ایستاده به طور معمول انجام نمی شود و تنها محدود به موارد خاصّی است در عین حال در افراد سالم نباید بین فشار خون در این سه حالت تفاوتی وجود داشته باشد. دست بیمار به هنگام اندازه گیری فشار خون باید کاملاً راحت و آزاد باشد و از مشت کردن دست با فشار و انقباض عضلات دست و بازو پرهیز شود. همچنین به هنگام اندازه گیری فشار خون، بازو باید تقریباً هم سطح قلب باشد؛ یعنی اگر فرد خوابیده است، دست خود را در کنار بدن خود قرار دهد و اگر نشسته است دست خود را آویزان نکند بلکه آن را روی لبه صندلی یا تخت تکیه دهد تا عضلات دست شل باشد. عضلات سفت و منقبض شده باعث می شود که فشار خون به طور کاذب بیش از اندازه واقعی نشان داده شود. در حالت ایستاده می توان با یک دست بازوی دست فرد معاینه شونده را گرفت تا تکیه گاه ایجاد شود. اگر فشار خون فرد به حالت نشسته اندازه گیری می شود باید محل نشستن وی تکیه گاه مناسبی داشته باشد تا در وضعیتی راحت و با کمر صاف و تکیه داده روی صندلی بنشینید. فرد در این حالت بهتر است پاها و قوزک پاها را روی هم نیندازید.

گرفتن فشارخون در حال نشسته

گرفتن فشار خون در حال خوابیده

گرفتن فشار خون در حال ایستاده

– به هنگام گرفتن فشار خون لوله های فشارسنج نباید گره یا پیچ یا تاب بخورند. فاصله بین معاینه کننده و معاینه شونده نباید بیش از یک متر باشد و ارتفاع محل نشستن آنها نیز یکی باشد. اگر از فشارسنج جیوه ای استفاده می شود باید ستون جیوه در وضعیت عمودی و در مقابل چشم معاینه کننده باشد. اندازه کاف فشارسنج باید متناسب با دور بازوی بیمار باشد. لذا گرفتن فشار خون کودکان با فشارسنج بزرگسالان یا گرفتن فشار خون افراد بسیار چاق یا ورزشکار با فشارسنج های معمولی ما را به اشتباه خواهند انداخت. در حالت دوّم یعنی حالتی که بازوبند برای بازو کوچک است به اشتباه فشارخون بالاتر از حدّ واقعی نشان داده می‌شود. بازوبند باید محکم به دور بازو بسته شود اما نه خیلی محکم؛ طوری که دو انگشت را بتوان میان بازوبند و بازو قرار داد. بازو باید لخت باشد و لباس(هر چند نازک) بالا زده شود. محل بستن بازوبند باید به نحوی باشد که لبه پایین آن دو سه سانتی متر بالاتر از چین آرنج باشد. بازوبند طوری بسته می شود که وسط کیسه هوا روی شریان بازویی قرار گیرد. قبل از باد کردن بازوبند باید مطمین شد که عقربه فشارسنج (یا ستون جیوه آن) دقیقاً روی صفر باشد؛ به عبارت دیگر باید از خالی بودن بازو بند مطمین شد. باد کردن بازوبند فشار سنج نباید خیلی آهسته انجام شود؛ میزان باد کردن بازوبند نباید از حد بیشتر باشد و وقتی که به اندازه کافی باد شد باید بلافاصله خالی کردن آن شروع شود. سرعت خالی شدن باد هم نباید زیاد تند یا کند باشد. اگر در ارزیابی فشار خون دچار تردید شدید نباید بلافاصله بازوبند را دوباره باد کنید بلکه باید حداقل 5 دقیقه صبر کرد.

– بین فشار خون دست چپ و راست، ممکن است به طور طبیعی اختلاف اندکی وجود داشته باشد. به طور معمول ترجیح داده می شود فشار خون از دست راست گرفته شود.

– برای ارزیابی دقیق و نهایی فشار خون شخص باید نکات متعدّد دیگری هم درنظر گرفته شود از جمله این که: بسیاری از داروها بر روی فشار خون فرد تاثیر می گذارند؛ میزان طبیعی فشار خون کودکان و زنان باردار با افراد عادی متفاوت است( مثلا فشار خون طبیعی در کودکان کمتر از ده سال 90 روی 60 است)؛ بعضی بیماری های فرد ممکن است باعث کاهش یا افزایش فشار خون شوند و ….

– یک بار بالا بودن فشار خون دلیل بر ابتلای بیمار به پرفشاری خون نیست. لذا باید چند بار و به فواصل دو سه روزه ارزیابی فشار خون تکرار شود و اگر همه نتایج یکسان بود آنگاه تشخیص پر فشاری خون مطرح شود.

– و نهایتا این که همه آنچه که تا اینجا گفته شد نکات عمومی در مورد گرفتن فشار خون بود وگرنه نکات تخصصی به هنگام گرفتن فشار خون و به خصوص نکات مربوط به سمع صداها در این کار مطالبی است که خارج از بحث این مقاله است.

تعجب کردید؟ اما باور کنید که این شرایط باید در گرفتن فشار خون رعایت شوند. بنابراین اگر بدون رعایت این شرایط به شما گفته شده است که فشار خون دارید، باید از پزشک خود بخواهید که در تشخیص خود تجدید نظر کند. راستی فشار خون کدام یک از ما با رعایت این شرایط گرفته شده است؟ به عنوان یک راهکار عملی به شما توصیه می کنم که اگر فشار خو ن شما بدون رعایت این شرایط گرفته شد و طبیعی بود که هیچ، و اگر غیر طبیعی بود از پزشک بخواهید که فشار خون شما را با رعایت این شرایط ارزیابی کند. حداقل این که اگر پس از گرفتن فشار خون، مقدار آن غیر طبیعی بود باید با رعایت این شرایط آن را تکرار کرد.

تذکّر: با توجه به نکات فوق الذکر به نظر می رسد بهترین روش، ارزیابی فشار خون در منزل در ساعات و روزها و حالات مختلف است. بنابراین آموزش روش صحیح گرفتن فشار خون به مردم می تواند نتایج خوبی را به همراه داشته باشد.

تعیین وقت حضوری با حکیم دکتر محمد حامد اسکندری ، درمان بیماری ها در طب سنتی  32324045-026

جهت مشاوره درمان بیماری ها در طب سنتی با شماره مستقیم حکیم اسکندری 09122070671 تماس حاصل فرمایید
و یا در پیام رسان های واتس آپ و ایتا سوالات خود را مطرح نمایید

برای مطالعه بیشتر مقالات طب سنتی بر روی لینک زیر کلیک کنید

مقالات طب سنتی

خرید اینترنتی گلاب های اصل ، خالص ، سنتی و صادراتی 

خرید آنلاین گیاهان دارویی کوهی ( کم یاب و نایاب)

خرید آنلاین عرقیات گیاهی اصل

محصولات آرایشی و بهداشتی گیاهی (مزرعه سبز اسکندری)

فروشگاه اینترنتی مزرعه سبز اسکندری

خرید اینترنتی عطر و رایحه های  گیاهی و طبیعی 

خرید اینترنتی روغن های گیاهی و دانه ایی ، درمانی و ماساژ 

خرید اینترنتی ظروف سنتی (ظروف سفالی ، ظروف مسی ، ظروف سنگی)