علل و علایم «احتباس بول» در منابع طب اسلامی و ایرانی

احتباس بول یعنی چه؟

در زبان طب سنتی، احتباس بول به معنای ناتوانی در دفع ادرار یا کاهش غیرطبیعی حجم ادرار است. این وضعیت می‌تواند ناشی از انسداد، ضعف مثانه، سردی کلیه‌ها یا عوامل روانی باشد و در منابع کهن از آن با عناوینی مثل حبس‌البول یا کفّ البول یاد شده است.

در «القانون فی الطب» ابن سینا چه آمده است؟

ابن‌سینا در فصل امراض مثانه می‌نویسد:

«احتباس البول، گاه از سده‌ در مجاری، گاه از ضعف قُوه دافعه و گاه از جراحات مثانه و مجاری پدید آید.»

علل اصلی از دید ابن‌سینا:

  • سده و انسداد در مثانه یا مجاری ادراری
  • سردی و رطوبت زیاد در کلیه یا مثانه
  • ضعف حرارت غریزی
  • سنگ مثانه یا مجرای ادرار
  • تورم پروستات (ورم اصل المثانه)
  • تب، سستی یا مشکلات عصبی

او حتی به احتباس ناشی از شوک روانی یا ترس ناگهانی نیز اشاره دارد.

دیدگاه حکیم مؤمن در «تحفه حکیم مؤمن»

در این اثر آمده است:

«احتباس بول اگر با درد باشد، غالباً از انسداد است؛ و اگر بی‌درد، از ضعف قُوه یا سردی مثانه.»

تقسیم‌بندی احتباس:

  • احتباس با درد: نشانه‌ی وجود مانع یا جسم خارجی
  • احتباس بدون درد: مربوط به سستی یا سردی عملکرد کلیه و مثانه
  • درمان آن وابسته به تقویت حرارت طبیعی و تحلیل بلغم غالب است

نظر رازی در «الحاوی»

رازی هم به این نکته توجه دارد که:

«گاه احتباس از رطوبت لزج در مثانه است که خروج بول را کند می‌سازد.»

او پیشنهاد مصرف مدرات معتدل و داروهای مفتّح سُدد (بازکننده انسدادها) را برای شروع درمان می‌دهد.

علائم شایع احتباس بول از دید طب سنتی

نشانه تفسیر سنتی
احساس فشار در زیر شکم پر شدن مثانه بدون تخلیه کامل
کاهش جریان ادرار ضعف مثانه یا وجود مانع
درد هنگام ادرار احتمال سنگ یا التهاب
عدم خروج ادرار با وجود میل به دفع اختلال در قوه دافعه
سردی کمر یا زیر شکم علامت غلبه سردی بر کلیه

درمان‌های اولیه سنتی برای احتباس ادرار

  • مصرف گیاهان مدر مانند: خارخاسک، تخم کرفس، بادیان
  • بادکش و گرم‌کردن ناحیه کلیه و مثانه
  • روغن‌مالی با روغن سداب، بابونه یا روغن زنجبیل
  • پرهیز از سردی‌جات و لبنیات سنگین
  • تقویت قوه دافعه با غذاهای مقوی مانند گوشت پرندگان و نخودآب

دیدگاه طب اسلامی و احادیث

در طب اسلامی نیز مواردی درباره احتباس بول ذکر شده:

حدیثی از امام صادق (ع):

«بول را نگه ندارید؛ همانا سبب بیماری‌های کلیه و مثانه می‌گردد.»
(وسائل الشیعه، ج ۱، باب البول)

در روایات، احتباس عمدی بول نیز نکوهش شده و توصیه به دفع به موقع آن شده است.

همچنین در طب النبوی آمده:

  • استفاده از عسل با آب گرم به‌عنوان ملین و مدر
  • نشستن در آب گرم یا حمام نیمه‌گرم برای کمک به دفع ادرار

سؤالات متداول

آیا احتباس ادرار در طب سنتی به کلیه مربوط است یا مثانه؟
هر دو. ولی اغلب اختلال عملکرد مثانه یا انسداد در مجاری دلیل اصلی است. کلیه‌ها در پشت‌صحنه نقش دارند.

آیا حبس ادرار می‌تواند روان‌زاد باشد؟
بله. در طب اسلامی و سنتی آمده که ترس، اضطراب یا شوک می‌تواند باعث احتباس ادرار شود.

نتیجه‌گیری

احتباس ادرار از دید طب سنتی و اسلامی، یک اختلال چند‌عاملی است که سده، ضعف، سردی یا آسیب مجاری ادراری را در بر می‌گیرد. درمان این مشکل نیاز به شناخت دقیق مزاج، علت و موقعیت فیزیکی انسداد دارد. با اصلاح تغذیه، داروهای گیاهی، بادکش‌درمانی و مراجعه به طبیب حاذق، می‌توان روند درمان را تسهیل کرد.

منابع

  • ابن‌سینا، القانون فی الطب، جلد ۳، فصل امراض مثانه
  • محمد مؤمن، تحفه حکیم مؤمن، باب احتباس البول
  • رازی، الحاوی فی الطب، جلد پنجم، فصل احتباس
  • طب‌الرضا (ع) و طب‌الصادق (ع)، جمع‌آوری احادیث طبی
  • وسایل الشیعه، جلد ۱، باب البول
  • مقاله دکتر احمد رضایی، “احتباس ادرار از نگاه حکمای ایرانی”، نشریه طب سنتی، ۱۴۰۰

ورود به فروشگاه اینترنتی مزرعه سبز اسکندری


خرید و قیمت عسل های اصل و فراورده های عسل


مرکز خرید عطر و رایحه های گیاهی مزرعه سبز اسکندری


مرکز خرید ظروف سنتی سفالی و سنگی مسی


مشاوره و تعیین وقت حضوری حکیم اسکندری 09122070671 -02632324045 - درمان بیماریها در طب سنتی


مقالات طب سنتی ، درمان بیماریها در طب سنتی ،درمان بیماریهای گوارشی در طب سنتی ، درمان بیماریهای تنفسی در طب سنتی ، درمان بیماریهای غدد در طب سنتی ، درمان بیماریهای قلب و عروق در طب سنتی ، درمان بیماریهای کلیه و مجاری ادراری در طب سنتی ، درمان بیماریهای مغز و اعصاب در طب سنتی ، درمان بیماریهای پوست و مو در طب سنتی ،


خرید و قیمت آنلاین گلاب اصل و خالص قمصر کاشان سنگین وصادراتی


خرید و قیمت آنلاین محصولات ارایشی و بهداشتی گیاهی


خرید و قیمت آنلاین عرقیات گیاهی اصل و دوآتیشه ، عرق خارمریم،نعناع،گلاب خالص،هل،رزماری،بولاغ اوتی، فراسیون ،خواجه باشی،شوید،جعفری،آویشن،گل همیشه بهار،خارشتر،خارخاسک،گزنه،


خرید و قیمت آنلاین گیاهان دارویی اصل و اعلاء هندی ، کوهی کم یاب و نایاب



تعیین وقت حضوری با حکیم دکتر محمد حامد اسکندری ، درمان بیماری ها در طب سنتی  32324045-026

جهت مشاوره درمان بیماری ها در طب سنتی با شماره مستقیم حکیم اسکندری 09122070671 تماس حاصل فرمایید
و یا در پیام رسان های واتس آپ و ایتا سوالات خود را مطرح نمایید

برای مطالعه بیشتر مقالات طب سنتی بر روی لینک زیر کلیک کنید

مقالات طب سنتی


خرید اینترنتی گلاب های اصل ، خالص ، سنتی و صادراتی 


خرید آنلاین گیاهان دارویی کوهی ( کم یاب و نایاب)


خرید آنلاین عرقیات گیاهی اصل


محصولات آرایشی و بهداشتی گیاهی (مزرعه سبز اسکندری)


فروشگاه اینترنتی مزرعه سبز اسکندری


خرید اینترنتی عطر و رایحه های  گیاهی و طبیعی 


خرید اینترنتی روغن های گیاهی و دانه ایی ، درمانی و ماساژ 


خرید اینترنتی ظروف سنتی (ظروف سفالی ، ظروف مسی ، ظروف سنگی)

ارسال یک دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.