حجامت درمانی بر مبنای طب اسلامی و طب سنتی

پیامبر اکرم (ص):در شب معراج، وقتی به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از من گذر نکرد، مگر این که گفت: ای محمد حجامت کن و امتت را به حجامت امر بفرما.

البته حجامت دربهاربهتراست وبارعایت شرایطش

خراش در حجامت :

خود خراش موجب تقویت بدن میشود .

خراش باعث می شود گلبول ها برای ترمیم و مبارزه به سطح پوست امده و بدن تقویت شود.

تفسیر این قضیه نزد ائمه این است که نقش حجامت بر تن مانند هرس بر درخت است.

باعرض سلام و ارادت خدمت استاد طالقانی

اینجانب آقا وصفراوی می باشم.

جهت غلظت خون دیروز حجامت انجام دادم.اما بعد از حجامت دومشکل دارم

گرمای بدنم به شدت افزایش یافته است.

خواب من نیز کم شده است.

لطفا راهنمایی بفرمایید.

حجامت که برای تنظیم خواب ورفع حرارت خوب است, چرا در من نتیجه معکوس داد؟ وراه حل رفع این عارضه را هم اگر قید کنید متشکر می شوم.

باعرض سلام وادب

✳️بله،واقعا حجامت یک روش درمانی بسیار قوی برای حل ودرمان بسیاری از بیماریها ومعضلات است.

↩️اما هر روش درمانی در طب اسلامی سنتی ،برای خود قاعده واصولی دارد.

✳️همانگونه که اشاره داشتید شما صفراوی هستیدوبعد از حجامت، دچار دوعارضه شدیدوهمچنین قید فرمودید جهت رفع غلظت خون حجامت کردید پس غلظت خون هم داشتید.

✳️پس به زبان ساده عرض کنم، شما فقط صفراوی نیستید شما یا غلبه صفرا وسودا باهم دارید یا یک فرد بامزاج پایه صفرا وغلبه کنونی سودا هستید.
↩️چون غلظت خون, با شرایط مذکور شما، یعنی افزایش سودا.

✳️شما با داشتن دو خشکی یعنی صفرا وسودا اقدام به حجامت کردید. ⬅️لذا با خارج شدن مقداری از رطوبت بدن شما ,خشکی شما افزایش پیدا کرد.

وگرگرفتگی وافزایش حرارت بدن وکم خوابی شما هم دقیقا به همین علت مذکور است.

✳️لذا افرادی که دارای خشکی یاغلبه خشکی در بدن هستند, اگر قرار است از حجامت جهت پاکسازی اخلاط استفاده کنند, حتما باید مدتی قبل از پرهیزات ازمفیدات غذایی بهره مند شوند ونکته مهم استفاده از منضج سودا یا صفرا یا توأمان منضج صفرا وسوداست, تا خلط غلیظ که گزینه وهدف ما هستند به راحتی خارج شوند.

در غیراین صورت ما باخارج کردن خلط لطیف باحجامت, کار را دشوارتر می کنیم.

در هر صورت بهتر است شما با مصرف رطوبت زاها, رطوبت غریزی از دست رفته بدن را بازگردانید.

خوراکی هایی مانند

آش جو،کاهوسکنجبین وخاکشیر با آبجوش و… گزینه مناسبی برای شماست.

برای کم خوابی نیز👈🏼 خیار را روزی سه بار رنده کنید، روی پیشانی خود قرار دهید.

پرهیز از غذاهای طبع گرم وخشک وسرد وخشک هم فراموش نشود.

البته حدودا بعد سه روز حرارت بدن شما, تعدیل میگردد وجای نگرانی نیست.

حجامت در هوای سرد

سوال مخاطب:

آیا در هوای سرد میتوان حجامت را انجام داد؟

در متون طب ایرانی، حجامت یکی از شیوه‌های درمان غیردارویی است که مانند هر شیوه درمان دیگری، اگر به‌جا و به‌اندازه و با ملاحظات جامع بکار رود البته سودمند است.‌

در این نوشتار به هشدارهای طبی درباره حجامت در هوای سرد می‌پردازم:

مطابق با قوانین علاج، حجامت غیراضطراری در روزهای سردِ فصل زمستان نهی شده و موجب ضعف بدن و نیروهای حیاتی شمرده شده است. حجامت در هوای سرد بویژه برای سالمندان یا افراد کم‌گوشت زیان‌بارتر است. همچنین حجامت زمستانی پس از افول خورشید و عصرگاه یا هنگام شب بسیار زیان‌آورتر شمرده شده است.

در هوای سرد، الگوی گردش خون‌ مویرگی و توزیع اخلاط غلیظ و رقیق در عمق و سطح بدن تغییر می‌کند، یعنی از سویی بخاطر انقباض عروق سطحی اندام‌ها در سرما، خون کمتر و کم‌جنبش‌تری در عروق تحت اثر حجامت جریان دارد و از سوی دیگر گرایش و میل مواد چگال و سنگین به مویرگ‌های سطحی (محل اثر حجامت) کاهش می‌یابد؛ همچنین مجاری و منافذ سطحی بدن در هنگام چیرگی سرما، چندان گشاده نیستند تا حرکت اخلاط نامطلوب در مسیرهای آنها آسان باشد بنابراین اثربخشی و ایمنی حجامت در هوای سرد زمستانی هرگز مانند اوقات معتدل سال نخواهد بود.

نکته دیگر آنکه بطور طبیعی در فصل زمستان، سوءمزاج‌های ناشی از حرارت شدید و حرکت تند اخلاط و رطوبات گرم در بخش‌های بیرونی بدن کاهش می‌یابند و نیاز اضطراری به حجامت از این‌ جهت بسیار کاسته می‌شود.

کسانی هم که دچار غلظت خون هستند نباید گمان کنند که تنها راه بهبودشان، حجامت یا فصد است. در واقع بجز شرایط اضطراری، چاره‌ منطقی و پایدارتر آن است که از راه اصلاح تغذیه، خلط دم را به اندازه متعادل برگرداند. مثلاً افراد دچار غلظت خون، باید در زمستان از خوردن تخم‌مرغ، شیرینی‌ها، خرما، گوشت قرمز بخصوص بصورت کباب، و غذاهای خمیری بیشتر پرهیز کنند و خورش‌هایی مانند خورش کرفس، خورش قرمه‌سبزی، خورش به، خورش لوبیاسبز، خورش کدو و خورش بامیه با سبزی‌هایی مانند جعفری و گشنیز و مرزه و همراه با پودر کامل لیموعمانی میل کنند و برنج را هم بصورت زرشک‌پلو با زیره، یا هویج‌پلو با زرشک و زیره بخورند.‌

پایان سخن اینکه حجامت در زمستان و هوای سرد نباید بدون ضرورت قطعی انجام شود. تشخیص این ضرورت برعهده متخصصِ متعهدِ طب ایرانی اسلامی است و لازمه آن تامل در مبانی علاج و اصول درمان است تا نتیجه کار به زیان بیمار نینجامد.

 حجامت چه تاثیری روی بدن دارد ؟

♻️ حجامت، صرفا خارج کردن مقداری خون از بدن نیست. #حجامت اثرات گوناگونی بر روی بدن میگذارد که ما در اینجا به چند مورد از آن اشاره میکنیم :

۱. بهبود غلبه‌ی دم(خون) در بدن

یعنی افرادی که #پرخون هستند و حجم خون زیادی در بدن دارند ، غلظت خون آنها بالاست و یا #فشارخون دارند ، با حجامت میتوانند این #غلبه‌یخون بر بدن را از بین ببرند.

کسانی که زود #عصبانی میشوند و به اصطلاح زود جوش میاورند ، غلبه‌ی خون دارند که با حجامت میتوانند آنرا درمان کنند.

۲. حجامت قوای مغزی و #حافظه را تقویت میکند(البته در افراد گرم‌مزاج)

عقل را افزایش داده و خلق‌‌وخوی افراد را کنترل میکند. در حدیثی از امیرالمومنان (ع) آمده است که حجامت عقل را افزایش میدهد.

افراط وتفریط بزرگترین تهدید سلامتی

گاه حسب تشخیص پزشک معالج برای تعدیل در حد اخلاط ورفع زوائد ویا پاکسازی و سم زدایی ونیز تسریع روند درمان ضرورت داد که حجامت انجام شود ،البته اگر منظور از حجامت به معنی مطلق آن یعنی بادکش گذاری باشد معمولا مشکل خاصی پیش نمی آید وامریست عادی نظیر بادکش وسیع بدن اعم از اعالی ویا اسافل ویا بادکش وسیع شکم ویا ریه وامثال آن .ولی وقتی که منظور حجامت با شرط یعنی تیغ زدن وخونگیری همراه باشد این کار بسیار حساس خواهد بود ونبابد خونگیری بیشتراز حد معمول یک حجامت عادی صورت بگیرد هر چند میزان خونگیری در افراد تابع مزاج ،شرایط سنی ،فصل حاکم ،شدت وضعف بیماری هاست که همگی توسط پزشک معالج لحاظ میشود ولی بسیار باید دقت نمود تا خونگیری حسب نیاز ودر محدوده ملاحضات یاد شده صورت گیرد .ولی گاه دیده میشود از حجامت توسط افراد غیر متخصص ونااگاه برای جلب نظر بیشتر واحیانا متخصص جلوه دادن خود، سوء استفاده های زیادی صورت میگیرد خواه این سوء استفاده در بعد انجام حجامت غیر ضروری باشد وخواه در حوزه خونگیری های افراطی ،بدتر اینکه این نوع رفتار جاهلانه وغیر علمی را نشانه تبحر وتخصص پوشالی خود جلوه داده وخونگیری اصولی در حجامت های ضروری را ضعیف وکم خاصیت جلوه می‌دهند . افراد کم سواد وپرمدعا را به حال خود رها می کنیم ولی مردم فهیم ما حق دارند از حجامت اصولی و صحیح بهره مند شوند و درکنار درد بیماری اسیر جهل افراد ناآگاه وسوداگر نشوند .پس قبل از انجام حجامت حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید ودر صورت نیاز بعداز تجویز پزشک حتما حجامت را در مراکز قانونی وزیر نظر پزشک ومتخصصین امر انجام داده واز انجام حجامت خصوصا به شکل افراطی توسط افراد غیر مرتبط پرهیز نمائید .سلامت وپایدار باشید

سن مناسب برای انجام حجامت

برگرفته از کتاب آشنایی و آموزش بادکش گذاری استاد طالقانی

🔹بادکش گذاری محدودیتهای حجامت تر را ندارد اما در کودکان زیر دوسال و افراد پیر که دارای پوست و بدن حساستری هستند باید مراقبت نمود و در صورت تشخیص پزشک بادکش گذاری انجام شود.

حجامت و غلظت خون بالا

حجامت برای افراد تنومند و دارای خون غلیظ فایده‌ای ندارد؛ چون از این طریق نمی‌توان به سهولت خون غلیظ و مواد زاید را از بدن آنان خارج کرد.

تنها این روش سبب خروج خون رقیق فرد می‌‎شود که بر این اساس احتمال غلیظ تر و کم حجم شدن خون زیادتر خواهد شد.

مگر آن که فرد با خون غلیظ در ایام قبل از حجامت با مصرف غذاهای بسیار سبک مانند سوپ، میوه، کاهو و برخی نوشیدنی‌ها براساس مزاج خود، بدن را آماده حجامت نموده و چند ساعت قبل حجامت حمام بروند تا خون غلیظ کمی رقت پیدا کرده و به سطح بدن نزدیک شود.

قبل از حجامت چه نکاتی را باید رعایت کنیم

شاید بتوان گفت مهمتر از حجامت، کارهایی است که قبل از حجامت باید انجام شود تا اثر بخشی آن را بیشتر کند👇

۱️⃣ از خوردن #تخممرغ، #گوشتماهی ،#جگر ، #نمک ، #پنیر ( یا #لبنیات زیاد) پرهیز شود.

۲️⃣از کار سنگین (مثل کوهنوردی و #ورزش های سنگین و حرفه ای و …) بپرهیزید.

۳️⃣بی خوابی نداشته باشید.

۴️⃣از #گرسنگی و #تشنگی زیاد (مثل روزه) پرهیز شود.

۵️⃣ از داروهای چرک خشک کن (آنتی بیوتیک) و ضد انعقاد خون استفاده نشود.

۶️⃣در روز انجام خونگیری وعده های غذایی (مخصوصاً صبحانه) مصرف شود (ترجیحاً صبحانه #عسل یا #مربا….باشد) در غیر این صورت کمی عسل یا #خرما میل کنید.

۷️⃣ چند روز قبل از حجامت، از ملیّن هایی مثل #خاکشیر و آبجوش، آلو، انجیر، روغن #زیتون، میوه و #سبزی تازه فصل و سوپ ها استفاده کنید تا لینت طبع ایجاد شود.

۸️⃣ ۵ روز قبل و بعد از عادت ماهانه و در دوران #بارداری نباید حجامت انجام شود.

۹️⃣۱۲ ساعت قبل از حجامت، از کشیدن سیگار، #آمیزش_جنسی، خوردن غذاهای با طبع سرد و سرخ کردنی پرهیز کنید.

 نقاط مختلف مورد حجامت بدن و خواص هر یک از آنها:

توجه : قبل از هر نوع حجامتی با پزشک مشورت کنید خودسرانه هرگز این کار را انجام ندهید . این مطلب فقط اموزشی است و برای این کار حتما باید تحت نظر و صلاح دید پزشک باشد

حجامت سر (نجات بخش)

محل انجام در بالای سر می باشد .

خواص: درمان بیماری های اعصاب و جنون ، تقویت چشم و تقویت مغز

حجامت عام ( نافع )

محل آن بین دو کتف می باشد و بیشترین توصیه انبیاء و اولیاء و دانشمندان طب سنتی به حجامت کردن در همین نقطه از بدن می باشد .

🔹خواص آن عبارت است از : تفصیه خون ، درمان خفقان ، درمان همپیتزی یعنی( سرفه خونی) ، طپش قلب ، هموراژیک ، دوران سر که از سنگینی معده می باشد و درمان درد های مزمن مثل درد کلیه ، مثانه ، رحم ، باز کردن قاعدگی ، درمان آکنه و جوش بدن ، میگرن و سر درد های مزمن .

☑️حجامت اختدعین (کتف ها )

🔹محل آن در دو طرف پشت کتف ها و بر روی استخوان های اسکاپولا (برابر با کتف) می باشد و نتیجه عمل آن شبیه فصد ورید قیفال می باشد به معنی درمان و رفع سنگینی سر ، صورت ، چشم ها ، گوش ها و شروع درد دندان ها (خصوصا دندان های آسیاب) بر طرف کردن حالت لرزش در سر ، باز کردن رنگ رخسار، رفع درد در دست ها و درمان سندرم مچ دستی ( نوعی احساس درد و مورمور شدن در مچ دست ها است که بیشتر در خانم ها دیده می شود ) .

☑️حجامت تحت الذقن یا زیر چانه

🔹خواص : درمان زخم های دهانی ( قلاع ) ، بهبود وضعیت گردن ، بهبود رنگ رخسار ، رفع بیماری های دهان و دندان ، تصفیه خون از سر ، فک ها و لثه ها می نماید . اگر این حجامت همه ماه ها انجام شود به شرط انجام مسواک مرتب ، لثه ها و دندان ها برای همیشه سالم می ماند .

☑️حجامت پشت گوش ها

🔹خواص : رفع سرگیجه ، بی عقلی و پیری زود رس ، جلوگیری از سفید شدن مو ها ، درمان بیماری های چشم (نظیر عفونت ها ، گل مژه ، ریزش مژه و ابرو ها ) .

☑️حجامت کمر (رهاننده )

محل آن در گودی کمر می باشد .

🔹خواص : رفع درد و اسپاسم کمر ، رفع جوش و دمل در ناحیه کمرو باسن ، درمان التهاب رحم ، تخمدان ها و مثانه ، نقرس ، بواسیر ، خارش پشت ، دوالی (بیا اگر این حجامت همه ماه ها انجام شود به شرط انجام مسواک مرتب ، لثه ها و دندان ها برای همیشه سالم می ماند .

☑️حجامت پشت گوش ها

🔹خواص : رفع سرگیجه ، بی عقلی و پیری زود رس ، جلوگیری از سفید شدن مو ها ، درمان بیماری های چشم (نظیر عفونت ها ، گل مژه ، ریزش مژه و ابرو ها ) .

☑️حجامت کمر (رهاننده)

محل آن در گودی کمر می باشد .

🔹خواص : رفع درد و اسپاسم کمر ، رفع جوش و دمل در ناحیه کمرو باسن ، درمان التهاب رحم ، تخمدان ها و مثانه ، نقرس ، بواسیر ، خارش پشت ، دوالی (بیا DVT وورم پا ها ). حجامت کمر بهترین حجامت برای درمان کیست تخمدان و فیبروم رحیم می باشد .

☑️حجامت زانو ها

🔹خواص : رفع دمل های چرکی و مزمن در ساق پا ها، رفع اخلاط گرم از زانو ها و درمان درد زانو ها (به شرط ی که در دفعات متعدد حجامت انجام شود ) .

✅حجامت ساق پاها

🔹خواص: تصفیه خون ، بازکردن خون قاعدگی (درمان آمنوره) مفید در بیماران کم خونی ارثی مثل تالاسمی و غیره ، رفع خارش کلی بدن ، درمان سندرم ساق پای بی قرار ، درمان واریس پاها ، درمان واریس پا ها، درمان درد سیاتیک ، درد کمر و اسپاسم ساق پاها .

خاصیت : این حجامت مانند فصد صافن پا عمل میکند

حجامت در رمضان

◽️انجام حجامت به طور معمول در ماه رمضان توصیه موکد نمی شود چرا که روزه، خود یک عملیات پاکسازی است. روزه داری صحیح با رعایت تدابیر مربوطه (کلی و نیز متناسب با مزاج شخص، اقلیم و …) می تواند در سلامت و پاکسازی بدن نقش به سزایی ایفا کند.

◽️اما متاسفانه زیاد دیده می شود که افراد با مصرف بیش از حد خوراکی ها و پرخوری بین افطار و سحر (به قصد جبران!) اجازه پاکسازی به بدن را نداده و حتی دچار تجمع مواد اضافه (امتلاء) هم می شوند.

◽️بنابراین گاهی برخی (مخصوصا دموی مزاجان) در این ماه نیز بنابر تشخیص پزشک ممکن است به حجامت نیاز پیدا کنند (مخصوصا امروزه که رمضان همزمان با فصل بهار و افزایش لزوم حجامت شده است).

◽️زمان انجام حجامت در این ماه در صورت مصرف افطار سبک یک ساعت پس از افطار و در صورت مصرف افطاری سنگین دو الی سه ساعت پس از وعده افطار می باشد.

◽️در صورت لزوم زیاد و عدم ضعف، با تشخیص پزشک، حین روزه داری هم قابل انجام می باشد.

 تدابیر قبل از حجامت

از جمله زمان‌هایی‌که به انجام #حجامت در آن سفارش بسیار شده است ماه #آذار رومی است که تقریبا معادل فروردین ماه می‌باشد. از آنجایی‌که امسال مقداری از این ماه مقارن با ماه مبارک رمضان شده است، سوال‌های بسیاری در این رابطه مطرح می‌شود که آیا می‌شود در #ماه_رمضان و در حال روزه حجامت انجام داد یا خیر؟ و تدبیرات لازم برای انجام آن چیست؟

ابتدا به بیان برخی ملاحظات کلی -قبل- از حجامت می‌پردازیم:

باید توجه شود که فرد کم خون نباشد مگر با نظر #طبیب و در شرایط خاص که نیاز به خونگیری زیاد نیست.
شکم خالی و یا پر نباشد (حداقل ۲ ساعت از وعده غذایی گذشته باشد).
یک روز قبل از حجامت پرهیزات غذایی شامل (غذاهای سرد و دیر هضم و غلیظ مثل گوشت گاو، ماهی و مرغ وتخم مرغ و …) رعایت شود.
از ۲۴ ساعت قبل، از نزدیکی زناشویی پرهیز کند.
طی ۱ الی ۲ هفته گذشته حجامت نکرده باشد و خون نداده باشد، مگر با نظر طبیب.
خستگی مفرط (اعراض نفسانی هم مدنظر است) و فعالیت سنگین نداشته باشد.
طی ۱۲ ساعت گذشته دخانیات (سیگار، قلیان و …) مصرف نشود.
افراد #گرممزاج، چند ساعت قبل از حجامت، انار یا آب #انارشیرین یا #رب_انار شیرین میل کنند.
چند ساعت قبل از حجامت #حمام برود و موهای موضع حجامت زده شود.
فراد گرم مزاج، در صورت داشتن #غلظت خون از یک هفته قبل از حجامت، از خوراک و داروهای رقیق کننده خون مثل #سرکنگبین، #کاسنی، انار (تمام محصولات مدنظر است)، عناب و … مصرف کنند.

پماد تتراسایکلین برای حجامت تاول زده

اگر بعداز حجامت زیرپوست شما تاول اب دار بروز کرد پماد تتراسایکلین به ارامی بروی موضع مالیده شود .
این قبیل افراددارای پوست خشک و حساس هستند باید قبل از شروع حجامت اطراف موضع را روغن زیتون یا کنجد یا بادام شیرین مالیده و حداکثرلیوان گذاشتن فقط ۲ الی ۵ دقیقه باشد
محقق طب سنتی حسین معارفی

علایم نشان دهنده اضطرار در انجام حجامت

سرخی صورت و پشت پلک
خارش بدن مخصوصا در ناحیه حجامت
جوش و دمل
احساس خواب آلودگی
خمیازه کشیدن زیاد
از هم کشیدگی
سنگینی بدن
سرگیجه ( در صورتی که احساس کند زمین یا آسمان دور سرش می چرخد. )
خواب رفتگی دست و پا
احساس حرکت حشره روی پوست
حساسیت فصلی یا غذایی
فشار خون
مور مور شدن دست و پا
گرمی و گُر گرفتگی
غلظت خون و …